Ve ifade alma işlemlerinde zanlı hakları güçlendirildi. Gözaltında işlemler kayda alınacak, gözaltı süresi dört günü aşmayacak.
Adalet ve İçişleri bakanlıklarının elden geçirdiği 'Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği'nin yeni hali Resmi Gazete'de dün yayımlandı. Yönetmelikle, hak ihlallerinin en yoğun işlendiği yakalama, gözaltına alma ve ifade işlemlerinde sanık ve şüpheli hakları güçlendirildi. Gözaltında işkence, keyfi gözaltı ve gözaltında kayıpların önlenmesi konularındaki AB uyum yasalarının DGM'lik suçlarda uygulanmasına engel oluşturan düzenlemelerin birçoğu kaldırıldı. Böylece, Anayasa'daki yasa önünde eşitlik ilkesi sanık hakları yönünden de işletilmiş oldu.
Muayene baş başa
Gözaltındakilerin işkence görüp görmediklerinin saptanması için yapılan doktor muayenelerinde bugüne kadar güvenlik kuvvetleri de bulunuyordu. Yeni yönetmeliğe göre, doktor ile muayeneye getirilen kişinin yalnız kalmaları, muayenenin doktor hasta ilişkisi çerçevesinde yapılması esas olacak. Ancak doktor- 'kişisel güvenlik endişesini' ileri sürerek muayenenin kolluk kuvvetleri gözetiminde yapılmasını isteyebilecek. Bu istek de belgelendirilerek yerine getirilecek.
Yedi gün gözaltına son
Yönetmelik, Anayasa ve yasalarla toplu suçlarda dahi gözaltı süresinin en çok dört gün olabileceğine ilişkin düzenlemeyle de uyum sağladı ve toplu işlenen suç kavramına açıklık getirdi. Mevcut yönetmelikteki 'DGM'lerin görev alanına giren suçlar' ibaresini de metinden çıkaran yönetmeliğe göre, artık 'üç veya daha fazla kişinin suça iştiraki' hali toplu suç sayılacak. Bu suçlarda da gözaltı süresi savcının yazılı emriyle ancak dört güne kadar uzatılacak.
Bunu sağlamak için de savcı istemi ve hâkim kararıyla bu suçlarda gözaltının yedi güne kadar uzatılmasına imkân tanıyan düzenleme de metinden çıkarıldı.
Uyum yasalarıyla öngörülmekle birlikte, zorunlu avukat hakkı DGM'lik suçlarda uygulanmıyordu. Yönetmelikle bunun için 'Yakalanan kişi veya şüpheli müdafi tayin edebilecek durumda değilse, isteği halinde baro tarafından kendine müdafi tayin edilir' hükmü getirilerek DGM'lik ya da diğer suç ayrımı yapılmadan yakalanana, kendi güçleri yoksa avukat tayini zorunlu hale getirildi.
Avukatla görüşme serbest
Eski yönetmelikteki, DGM'lik suçlardan gözaltındakilerin 'ancak gözaltı süresinin hâkim tarafından uzatılması halinde' avukatıyla görüşebileceği hükmü eleştiriliyordu. Bu sınırlama metinden çıkarıldı. Artık bunlar da her aşamada vekâletname aranmaksızın avukatıyla görüşebilecek.
Gözaltında her işlemin kayda geçirilmesi ilkesi de suiistimalleri azaltacak yönde kuvvetlendirildi. Artık DGM'lik suçlarda da yakalanan kişilere karakolda hakları okunacak, gözaltına alındığı yakınlarına haber verilecek, haber verilen kişinin adres ve telefon numarası, haber verenin adı, soyadı, imzası, haber verme tarih ve saati, sanık-şüphelinin, hakkında haber verildiğine dair imzası da mutlaka kayıt altına alınacak.
Savunmaya yetki
Mevcut yönetmelik, DGM'lerde avukatların soruşturma evraklarını almalarını 'soruşturmanın selameti' gibi gerekçelerle kısıtlıyordu. Yapılan değişiklikle avukatlar DGM'lerde de hazırlık evrakı ile dava dosyasının tamamını incelemek ve istediği evrakın bir suretini alma hakkına sahip.
